Carbidschieten maakt sinds 2014 deel uit van de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. De traditie, die vooral in het noorden en oosten van het land in ere wordt gehouden, groeit sinds de Tweede Wereldoorlog in populariteit maar stamt waarschijnlijk al af van de Germanen. Carbidschieten geeft een enorme knal, maar is veel goedkoper dan vuurwerk, dat dit jaar vanwege de coronacrisis verboden is.
Carbid is een verbinding van koolstof en calcium. De stof is ook in gebruik om mollen te verjagen, maar verkopers pieken kort voor de jaarwisseling. Carbidschieters stoppen een brok carbid in een melkbus, maken de stof een beetje nat en sluiten de bus dan af. Er vormt zich een gas, dat via een klein gaatje in de bus wordt aangestoken. Dat veroorzaakt een flinke explosie, waardoor de afsluiting van de bus tientallen meters weg kan schieten. Vroeger werden deksels van melkbussen als afsluiter gebruikt, maar omdat daar nogal eens ongelukken mee gebeurden worden tegenwoordig ballen gebruikt. De kunst van het carbidschieten is het veroorzaken van een zo hard mogelijke knal en het zo ver mogelijk laten wegschieten van de afsluiter.
‘Carbidschieten is niet gevaarlijk’
“Carbidschieten is niet gevaarlijk, als je je verstand gebruikt en veel ruimte hebt. In de stad is het niet slim”, zegt vuurwerkhandelaar Jan Souman uit Hattem. “Je moet op tijd en bij daglicht met de voorbereidingen beginnen. Als je gaat schieten gehoorbeschermers op, handschoenen aan en een vuurwerkbril gebruiken. En nuchter zijn.” Souman voegt bij elk pakket een cursus carbidschieten. Veel carbidhandelaren hebben ook zo’n handleiding op internet staan. Nu er een vuurwerkverbod geldt, stromen de bestellingen voor carbidpakketten overal binnen.
Wie is de BOCK?
In Overijssel, Drenthe, Groningen en Friesland loopt al vijf jaar de campagne Wie is de BOCK (de Bewust Oplettende Carbid Knaller). Hier willen de veiligheidsregio’s en gemeenten van elk carbidfeestje weten wie de BOCK is. In de meeste gemeenten geldt een meldplicht voor carbidschieten. In de algemeen plaatselijke verordening (apv) is opgenomen aan welke eisen carbidschieten moet voldoen en wanneer er tijdens de jaarwisseling geknald mag worden.
Carbid is vrij te koop en kost enkele euro’s per kilo. Een kilo carbid geeft ongeveer 300 liter gas. Twee liter gas zorgt al voor een flinke knal, zegt Souman. Carbidverenigingen plaatsen meestal een hele reeks melkbussen, die allemaal achter elkaar moeten knallen. Vorig jaar is tussen de 80.000 en 90.000 kilo carbid verkocht. Dat zorgde volgens het kenniscentrum voor letselschade Veiligheid.nl voor 78 gewonden, die met name botbreuken en brandwonden hadden opgelopen. In totaal liepen in 2019 ongeveer 1300 mensen vuurwerkletsel op tijdens de jaarwisseling.
Door: ANP
