De aardappeleters: misser of meesterwerk?

Het schilderij is een van de hoogtepunten uit de collectie van het Van Gogh Museum, maar werd zeker niet door iedereen als zodanig beschouwd. In de tentoonstelling daagt het Van Gogh Museum de bezoeker uit om een eigen mening te vormen over wat Van Gogh zag als het beste wat hij op dat moment had gemaakt.

De aardappeleters: misser of meesterwerk?

Hoewel hij het woord niet letterlijk in zijn brieven gebruikte, verdienden in Van Goghs ogen slechts vier werken uit zijn oeuvre het predicaat meesterwerk: De slaapkamer (1888), Zonnebloemen (1888), Augustine Roulin (La berceuse) (1888-1889) én De aardappeleters uit 1885.

Het schilderen van De aardappeleters bereidde hij maandenlang voor. Van Gogh, die toen al enige tijd fanatiek tekende en schilderde, zag De aardappeleters als een ‘meesterproef’ en hoopte met een uitdagende groepscompositie zijn entree te kunnen maken op de Parijse kunstmarkt.

Hij koos voor een voorstelling van de boerenmaaltijd, een populair thema in Van Goghs tijd. Met zijn onderwerpskeuze trad Van Gogh in de voetsporen van zijn voorbeelden en tijdgenoten, onder wie Jozef Israëls en Charles Degroux.

Succes bleef uit

Het schilderij moest voor Van Gogh symbool staan voor het oprechte, ongeïdealiseerde boerenleven – iets wat tot dan toe niet gebruikelijk was in de schilderkunst. De aardappeleters: misser of meesterwerk? geeft inzicht in het ontstaansproces van het schilderij en laat zien welke ambities Van Gogh had.

Ondanks zijn hoge ambities bleef succes echter uit: het schilderij werd door handelaren, kunstenaars én Vincents broer Theo kritisch ontvangen. De aardappeleters werd in geen enkele tentoonstelling opgenomen en belandde onverkocht boven de schoorsteenmantel van Theo’s Parijse appartement. Desalniettemin liet Van Gogh zich niet uit het veld slaan: hij zette zijn carrière voort en bleef zich ontwikkelen als kunstenaar.

De vele studies, tekeningen en olieverfschetsen die Van Gogh ter voorbereiding van het schilderij De aardappeleters in Nuenen maakte, vormen samen met werken van kunstenaars die hem inspireerden de rode draad door de tentoonstelling.

De aardappeleters: misser of meesterwerk? laat zien dat Van Gogh niet alleen een autodidactische, worstelende kunstenaar was, maar ook een ambitieuze man die zijn werk zorgvuldig voorbereidde. Zelfs na stevige kritiek liet hij zich niet zomaar uit het veld slaan.

‘Wat ik van mijn eigen werk denk is dat het schilderij van de boeren die aardappels eten, wat ik in Nuenen maakte, après tout het beste is dat ik maakte.’

Vincent van Gogh aan zijn zus Willemien, oktober 1887

Dichter bij het schilderij

Om nog dichter bij de kunstenaar en het schilderij te kunnen komen zal een deel van de tentoonstelling worden ingericht als Aardappeleters-atelier. Bezoekers kunnen als het ware in het schilderij stappen door plaats te nemen aan de eettafel van de op het schilderij afgebeelde familie De Groot-van Rooij, de plek waar Van Gogh uren doorbracht om De aardappeleters voor te bereiden.

In het atelier is er aandacht voor het boerenleven op het Brabantse platteland in de 19de eeuw, kunnen bezoekers zelf creatief aan de slag en er zullen tekenworkshops worden gegeven.

‘De aardappeleters: misser of meesterwerk?’ is van 8 oktober 2021 tot en met 13 februari 2022 te zien in het Van Gogh Museum in Amsterdam.

Door: NL Recreatie

Lees ook: Vincent meets Rembrandt in de Noorderkerk in Amsterdam